ඉරානය ෆාත්වා ආඥාව නිකුත් කරයි - ට්රම්ප් සහා නෙතන්යාහු දෙවියන්ගේ සතුරන්
ඉරානයේ ප්රධාන ෂියා ඉස්ලාමීය පූජකවරයෙකු වන අයතුල්ලා නසාර් මක්රෙම් විසින් අමෙරිකානු ජනාධිපති ඩොනල්ඩ් ට්රම්ප් සහ ඊශ්රායල අගමැති බෙන්ජමින් නෙතන්යාහු ඉලක්ක කර ගනිමින් ෆාත්වා නම් ආගමික ආඥාවක් නිකුත් කර ඇත.
මෙම ආඥාව ඔවුන් දෙදෙනා “දෙවියන්ගේ සතුරන්” ලෙස හඳුන්වමින්, ඔවුන්ට එරෙහිව දැඩි ආගමික දඬුවම් හිමිවිය යුතු බව ප්රකාශ කර ඇත.
ෂියා ඉස්ලාමීය දහමට අනුව, ෆාත්වා ආඥාවකට ලක්වූ පුද්ගලයෙකුට මරණ දඬුවම, කුරුසයේ ඇණ ගැසීම, අත්පා කපාදැමීම, හෝ පිටුවහල් කිරීම වැනි බරපතල දඬුවම්වලින් එකක් හිමිවිය හැකිය. මහා අයතුල්ලා නසාර් මක්රෙම් පවසා ඇත්තේ, ට්රම්ප් සහ නෙතන්යාහු “මොහරෙබ්” එනම් දෙවියන්ට එරෙහි යුද්ධයකට එළඹි සතුරන් ලෙස සැලකිය යුතු බවයි. එමෙන්ම, ඔවුන් පරාජය කිරීම සඳහා ගෝලීය මුස්ලිම් ප්රජාව එක්සත් විය යුතු බවත්, එය ආගමික වගකීමක් ලෙස සලකන බවත් ඔහු අවධාරණය කර ඇත.
මෙම ෆාත්වා ආඥාව නිකුත් කර ඇත්තේ, ඉරානය සහ ඊශ්රායලය අතර දින 12ක යුද්ධයකින් පසුවය. මෙම යුද්ධය ඉරානයේ භූ-දේශපාලනික උපාය මාර්ග සහ ඊශ්රායලයේ ආරක්ෂක ප්රතිපත්ති අතර ගැටුම් උත්සන්න වූ පසුබිමක සිදු වූ බව වාර්තා වේ. එසේම, අමෙරිකාව ඊශ්රායලයේ ප්රබල මිත්ර රාජ්යයක් ලෙස ක්රියා කිරීම මෙම ෆාත්වා ආඥාවේ ඉලක්කය ට්රම්ප් දක්වා ව්යාප්ත වීමට හේතුවක් වන්නට ඇතැයි විශ්ලේෂකයෝ පවසති.
තනි පුද්ගලයෙකුට එරෙහිව ෆාත්වා ආඥාවක් නිකුත් කිරීම මීට පෙර ද සිදු වී ඇති අවස්ථා තිබේ. 1989 වසරේදී, ඉන්දීය ජාතික ලේඛක සල්මාන් රුෂ්ඩිට එරෙහිව ඉරානයේ එවකට ප්රධාන ෂියා නායක අයතුල්ලා රුහොල්ලා ඛොමේනි විසින් ෆාත්වා ආඥාවක් නිකුත් කරන ලදී. එය රුෂ්ඩිගේ The Satanic Verses (ද සාටැනික් වර්සස්) නම් කෘතිය ඉස්ලාම් දහමට අපහාසයක් ලෙස සැලකීම හේතුවෙන් විය. එම ෆාත්වාව හේතුවෙන් රුෂ්ඩි වසර ගණනාවක් සැඟවී ජීවත් වූ අතර, ඝාතන උත්සාහ කිහිපයකින් බේරුණු ඔහු, 2023දී සිදුවූ පිහි ඇණුමකින් එක් ඇසක අන්ධභාවයට පත්විය.
මෙම ඓතිහාසික සිදුවීම ෆාත්වා ආඥාවල බරපතල බව සහ ඒවායේ ජාත්යන්තර බලපෑම පිළිබිඹු කරයි. ට්රම්ප් සහ නෙතන්යාහුට එරෙහිව නිකුත් කර ඇති මෙම ෆාත්වා ආඥාව ද, එවැනි බලපෑමක් ඇති කළ හැකි බවට ජාත්යන්තර විශ්ලේෂකයෝ අනතුරු අඟවති.
මෙම ෆාත්වා ආඥාව ඉරානය, ඊශ්රායලය, සහ අමෙරිකාව අතර දැනටමත් උග්ර වී ඇති භූ-දේශපාලනික ගැටුම් තවදුරටත් උත්සන්න කළ හැකි බවට විශ්ලේෂකයෝ පෙන්වා දෙති. එසේම, ගෝලීය මුස්ලිම් ප්රජාව එක්සත් කිරීමට එරෙහිව ඉරානයේ ෂියා නායකයාගේ ඉල්ලීම, ආගමික හා දේශපාලනික ගැටුම්වලට නව මානයක් එක් කළ හැකිය. මෙම ආඥාව ජාත්යන්තර ආරක්ෂක තත්ත්වයට, විශේෂයෙන් මැදපෙරදිග කලාපයේ ස්ථාවරත්වයට බලපෑම් එල්ල කළ හැකි බවට බලධාරීන් අවධානය යොමු කර ඇත.
අමෙරිකාව සහ ඊශ්රායලය මෙම ෆාත්වා ආඥාවට ප්රතිචාර දක්වා ඇත්ද යන්න පිළිබඳ මෙතෙක් නිල ප්රකාශයක් නිකුත් කර නොමැත. එහෙත්, මෙම තත්ත්වය ඔවුන්ගේ ආරක්ෂක උපාය මාර්ග ශක්තිමත් කිරීමට හේතුවක් විය හැකි බව විශ්ලේෂකයෝ අනුමාන කරති.
ඉරානයේ මහා අයතුල්ලා නසාර් මක්රෙම් විසින් ඩොනල්ඩ් ට්රම්ප් සහ බෙන්ජමින් නෙතන්යාහුට එරෙහිව නිකුත් කරන ලද ෆාත්වා ආඥාව, ඉරානය සහ ඊශ්රායලය අතර දින 12ක යුද්ධයෙන් පසු ඇති වූ භූ-දේශපාලනික ගැටුම්වල තවත් එක් උත්සන්න ලක්ෂ්යයකි. මෙම ආඥාව ෂියා ඉස්ලාමීය දහමේ බරපතල ආගමික ප්රතිවිපාක රැගත් එකක් වන අතර, එය ජාත්යන්තර ආරක්ෂක තත්ත්වයට සහ මැදපෙරදිග කලාපයේ ස්ථාවරත්වයට බලපෑම් එල්ල කළ හැකිය. 1989දී සල්මාන් රුෂ්ඩිට එරෙහිව නිකුත් කරන ලද ෆාත්වාවේ ඓතිහාසික පසුබිම සමග සසඳන විට, මෙම නව ෆාත්වා ආඥාව ද දිගුකාලීන බලපෑම් ඇති කළ හැකි බවට ජාත්යන්තර ප්රජාවේ අවධානය යොමු වී ඇත.
