ඇෆ්ගනිස්ථානයේ තවත් ඛේදවාචකයක් - ජීවිත 600කට අධික පිරිසක් ජීවිතක්ෂයට

ඇෆ්ගනිස්ථානයේ නැගෙනහිර ප්‍රදේශයේ 2025 සැප්තැම්බර් 01 වැනිදා රාත්‍රියේ සිදුවූ ප්‍රබල භූමිකම්පාවකින් පුද්ගලයින් 600කට අධික සංඛ්‍යාවක් ජීවිතක්ෂයට පත්ව ඇති බව විදෙස් මාධ්‍ය වාර්තා කර ඇත.

එක්සත් ජනපද භූ විද්‍යා සමීක්ෂණය (USGS) පවසන පරිදි, රික්ටර් මාපකයේ 6.0ක ප්‍රබලත්වයකින් යුතු මෙම භූමිකම්පාව ජලාලාබාද් නගරයට ඊසාන දෙසින් කිලෝමීටර් 27ක් (සැතපුම් 16.77) පමණ දුරින්, බිම සිට කිලෝමීටර් 8ක (සැතපුම් 4.97) ගැඹුරකදී සිදුව ඇත.

මෙම භූමිකම්පාවේ ශක්තිමත් හා ඉතා ශක්තිමත් කම්පන ප්‍රදේශයේ ජනතාව මිලියන භාගයකට ආසන්න පිරිසකට දැනී ඇති අතර, එය දුර්වල ලෙස ඉදිකරන ලද ගොඩනැගිලිවලට සැලකිය යුතු හානි සිදු කිරීමට හැකි බව USGS විසින් පෙන්වා දී ඇත.

සියලු රාජ්‍ය ආයතනවල ඇඟිලි සලකුණු යන්ත්‍ර සවි කිරීමට පියවර

මෙම භූමිකම්පාව හේතුවෙන් ඇෆ්ගනිස්ථානයේ කාබුල් සිට පාකිස්තානයේ අගනුවර වන ඉස්ලාමාබාද් දක්වා, සැතපුම් 230ක පමණ දුරකින් යුත් ප්‍රදේශයක ගොඩනැගිලි සෙලවී ඇති බව විදෙස් මාධ්‍ය වාර්තා කර ඇත. එමෙන්ම, ඇෆ්ගනිස්ථානය, පාකිස්තානය හා උතුරු ඉන්දියාවේ දිල්ලි-NCR ඇතුළු ප්‍රදේශවලද කම්පන දැනී ඇති අතර, බොහෝ ජනතාව ගොඩනැගිලිවලින් පිටතට බියෙන් දිව ගොස් ඇත.

පළමු භූමිකම්පාවෙන් පසුව රික්ටර් මාපකයේ 4.5, 4.7, 5.0, සහ 5.2 ලෙස මනින ලද අනුකම්පන (aftershocks) කිහිපයක් සිදුව ඇති බව වාර්තා වේ. මෙම භූමිකම්පාව හා අනුකම්පන හේතුවෙන්, විශේෂයෙන් කුනාර්, නංගහාර්, නුරිස්තාන්, ලග්මන්, සහ කුනාර් යන පළාත්වල සැලකිය යුතු හානි සිදුව ඇති අතර, බොහෝ ගම්මාන සම්පූර්ණයෙන්ම විනාශ වී ඇත.

නඩු 14ක් තියෙනවා - පුළුවන් නම් අත්අඩංගුවට ගන්න කියලා මහින්දගෙන් අභියෝග

ඇෆ්ගනිස්ථානයේ තලේබාන් පාලනය යටතේ සිටින සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශයේ ප්‍රකාශක ෂරෆත් සමාන් පවසා ඇත්තේ, "පුද්ගලික හානි සහ තුවාල සංඛ්‍යාව ඉහළ මට්ටමක පවතින නමුත්, භූමිකම්පාවෙන් හානි වූ ප්‍රදේශවලට ප්‍රවේශ වීමේ අපහසුතාව හේතුවෙන් අපගේ කණ්ඩායම් තවමත් එහි කටයුතු කරමින් සිටින බව" යි.

එමෙන්ම, තලේබාන් පාලනයේ ප්‍රකාශක සබිහුල්ලා මුජාහිද් X හි පළ කරමින් පවසා ඇත්තේ, "අවාසනාවකට මෙන්, ඊයේ රාත්‍රියේ භූමිකම්පාව හේතුවෙන් අපගේ නැගෙනහිර පළාත්වල ජීවිත හා දේපළ හානි සිදුව ඇත" යනුවෙන් ය.  

රසිකයන් පිස්සු වට්ටපු ජනප්‍රිය රංගන ශිල්පිනි‍යක් හිටි හැටියේ ජීවිතක්ෂයට

මෙම භූමිකම්පාවෙන් වඩාත්ම බැරෑරුම් ලෙස හානි වූ ප්‍රදේශවලින් එකක් වන්නේ කුනාර් පළාත බව වාර්තා වන අතර, එහිදී නුර් ගුල්, සෝකි, වට්පුර්, මනෝගි, සහ චපදරේ යන දිස්ත්‍රික්කවල ගම්මාන රැසක් විනාශ වී ඇත. ජලාලාබාද් හා කුනාර් හි රෝහල්වලට තුවාලකරුවන් රැසක් ඇතුළත් කර ඇති අතර, තලේබාන් පාලනය ජාත්‍යන්තර ආධාර ලබා ගැනීමට ඉල්ලීම් කර ඇත.

මෙම භූමිකම්පාව හේතුවෙන් ඇෆ්ගනිස්ථානයේ පවතින මානුෂීය අර්බුදය තවදුරටත් උග්‍ර වී ඇති අතර, ගුවන් මාර්ග හරහා තුවාලකරුවන් රෝහල්වලට රැගෙන යාමට හෙලිකොප්ටර් යොදා ගැනේ. USGS හි PAGER පද්ධතිය මගින් "තද රතු" (Orange Alert) ඇඟවීමක් නිකුත් කර ඇති අතර, එයින් පෙන්නුම් කරන්නේ "සැලකිය යුතු ජීවිත හානි සිදුවීමට ඉඩ ඇති අතර, මෙම ව්‍යසනය පුළුල් ලෙස බලපෑ හැකි" බවයි.

මධුෂ්ලවත් ලංකාවට අරන් ආවා මෙහෙම නාඩගමක් අපි දැක්කේ නෑ හැබැයි පොලිස්පති කබ්බ පෝම් කරන්න එපා කියනවා - හිටපු මන්ත්‍රී ප්‍රේමනාත්

ඇෆ්ගනිස්ථානයේ නැගෙනහිර ප්‍රදේශය, විශේෂයෙන් හින්දු කුෂ් කඳුකරය, යුරේසියානු හා ඉන්දියානු භූ තලවල එකතුව ආසන්නයේ පිහිටීම හේතුවෙන් භූමිකම්පාවලට ඉතා ගැනුම් ඇති ප්‍රදේශයකි. 2023 ඔක්තෝබර් මාසයේදී බටහිර ඇෆ්ගනිස්ථානයේ හෙරාත් පළාතේ රික්ටර් 6.3ක භූමිකම්පාවකින් 2000කට අධික පිරිසක් මිය ගිය අතර, එය මෑත ඉතිහාසයේ එරටට බලපෑ මාරාන්තික භූමිකම්පාවලින් එකකි.