මිලියන 3.4ක් දරුණු තුවාල හෝ අත් පා කැපීමේ අවදානමක

පාකිස්ථානයේ දියවැඩියා රෝගීන්ගෙන් ආසන්න වශයෙන් 10%ක් දියවැඩියාව හේතුවෙන් අවදානමට ලක්වූ පාද (diabetic foot) තත්ත්වයෙන් පෙළෙන බව වාර්තා වේ. මෙයින් ගම්‍ය වන්නේ, මිලියන 3.4කට වැඩි පිරිසක් දරුණු පාද තුවාල (foot ulcers) හෝ අත් පා කැපීමේ (amputations) අවදානමට ලක්ව ඇති බවයි.

පාකිස්ථානය ලෝකයේ ඉහළම දියවැඩියා ව්‍යාප්ති අනුපාතය (prevalence rate) සහිත රටක් ලෙස පෙනී සිටින අතර, 2025 වන විට එරට වැඩිහිටි ජනගහනයෙන් 26%ක් හෝ ආසන්න වශයෙන් මිලියන 33ක් දියවැඩියා රෝගයෙන් පෙළෙන බව ඇස්තමේන්තු කර ඇත. මෙම තත්ත්වය, එරට සෞඛ්‍ය පද්ධතියට බරපතළ අභියෝගයක් එල්ල කර ඇති අතර, හෘදයාබාධ, ආඝාත, වකුගඩු අකර්මණ්‍ය වීම, අන්ධභාවය, සහ දිගුකාලීන ආබාධ වැනි දරුණු සංකූලතාවලට හේතු වේ.

මාලිමා ඇමති කුමාර ජයකොඩි ධූරයෙන් ඉවතට? මහින්දගෙන් පෝස්ටුවක්

බකායි දියවැඩියා හා එන්ඩොක්‍රිනොලජි ආයතනයේ (Baqai Institute of Diabetology and Endocrinology - BIDE) අධ්‍යක්ෂ මහාචාර්ය සහිඩ් මියාන් (Zahid Miyan) පවසන්නේ, දියවැඩියාව ගෝලීය වශයෙන් වකුගඩු අකර්මණ්‍ය වීමට සහ අත් පා කැපීමට ප්‍රධාන හේතුවක් වන අතර, ආඝාත ඇතිවීමට බලපාන ප්‍රධාන ප්‍රේරකයක් බවයි. "මේවා හුදු සංඛ්‍යාලේඛන නොවේ; මේවා ජීවිත අහිමි වීම හෝ ස්ථිර ලෙස වෙනස් වීමයි" යැයි ඔහු අවධාරණය කර ඇත.

පාකිස්ථානයේ දියවැඩියා රෝගීන් අතර පාද තුවාලවල ව්‍යාප්තිය (prevalence) 4-10% අතර පවතින අතර, 2011-2022 කාලය තුළ එය 19.54% දක්වා ඉහළ ගොස් ඇති බව වාර්තා වේ. මෙම තුවාල, ප්‍රධාන වශයෙන් පාදවල ස්නායු හානි (peripheral neuropathy) සහ රුධිර නාල රෝග (peripheral vascular disease) හේතුවෙන් ඇති වන අතර, ඒවා බොහෝ විට ආසාදනවලට ලක්වීම නිසා අත් පා කැපීමට හේතු වේ.

හිටපු ජනාධිපති රනිල් වික්‍රමසිංහට CID යෙන් කැඳවීමක්

පාකිස්ථානයේ දියවැඩියා රෝගීන් අතර අත් පා කැපීමේ අනුපාතය (amputation rate) 21-48% අතර ඉහළ මට්ටමක පවතී, එය ලෝකයේ අනෙකුත් රටවලට සාපේක්ෂව ඉතා ඉහළ ය. මෙයට ප්‍රධාන හේතු අතර රෝගීන්ගේ අනුකූලතාවයේ (patient compliance) හිඟකම, දුර්වල ග්ලයිසමික පාලනය (poor glycemic control), සහ තුවාලවලට මුල් අවධියේදී ප්‍රතිකාර නොලැබීම ඇතුළත් වේ.

පාකිස්ථානයේ සෞඛ්‍ය පද්ධතිය, සීමිත පහසුකම් සහ ඉහළ පිරිවැය හේතුවෙන් දියවැඩියාව හා එහි සංකූලතා කළමනාකරණය කිරීමේදී බරපතළ අභියෝගවලට මුහුණ දෙයි. රෝගීන්ට පාද ආරක්ෂාව පිළිබඳ අධ්‍යාපනය, ප්‍රමාණවත් පාවහන් භාවිතය, සහ බහුවිධික වෛද්‍ය කණ්ඩායම් (multidisciplinary teams) හරහා ලබාදෙන රෝග පාලනය මඟින් මෙම තත්ත්වය වැළැක්විය හැකි බව පර්යේෂණ පෙන්වා දෙයි.

2025 උසස් පෙළ විභාග කාලසටහන නිකුත් කෙරේ

මහාචාර්ය සහිඩ් මියාන් ඇතුළු විශේෂඥයින් අවධාරණය කරන්නේ, හදිසි මැදිහත්වීම් සහ රෝගී අධ්‍යාපන වැඩසටහන් හරහා මෙම තත්ත්වය පාලනය කිරීමේ හැකියාව ඇති බවයි. එසේම, පාද තුවාල ඇතිවීම වැළැක්වීමට සහ අත් පා කැපීමේ අවදානම අවම කිරීමට නව තාක්ෂණයන් සහ ආක්‍රමණශීලී නොවන ශල්‍යකර්ම (minimally invasive surgeries) යොදා ගත හැකි බව ඔවුන් යෝජනා කරයි.

පාකිස්ථානයේ දියවැඩියා අර්බුදයට මුහුණ දීම සඳහා, බකායි ආයතනය වැනි ආයතන මඟින් බහුවිධික ප්‍රවේශයන් (multidisciplinary approaches) හරහා රෝග පාලනය, මුල් අවධියේ හඳුනාගැනීම, සහ රෝගී අධ්‍යාපනය ඉහළ නැංවීමට උත්සාහ කරයි. එසේම, රජය සහ සෞඛ්‍ය ආයතන එක්ව ජනතාව අතර දියවැඩියාව පිළිබඳ දැනුවත්භාවය ඉහළ නැංවීමට සහ පාද ආරක්ෂාව පිළිබඳ වැඩසටහන් ක්‍රියාත්මක කිරීමට පියවර ගත යුතු බව විශේෂඥයින්ගේ මතයයි. 

තෙල් දාලා, බැඳලා මදිවට නිකනුත් පිඟානේ තියන් ලූනු කෑවේ මේවා දැනගෙනද?