B2 ප්‍රහාරයෙන් ඉරාන බලාගාර විනාශ වී නෑ

ඉරානයේ න්‍යෂ්ටික කඳවුරුවලට එල්ල කරන ලද ඇමරිකානු ප්‍රහාර මගින් එරට න්‍යෂ්ටික වැඩසටහන සම්පූර්ණයෙන් විනාශ වී නැති බවත්, එය මාස කිහිපයකින් පමණක් ප්‍රමාද වූ බවත් පෙන්ටගනයේ මූලික බුද්ධි තක්සේරුවකින් හෙළි වී තිබෙන බව බීබීසී වාර්තා කරනවා.

සීබීඑස් (CBS) පුවත් සේවය වාර්තා කරන්නේ ආරක්ෂක බුද්ධි ඒජන්සිය විසින් සිදු කරන ලද මෙම තක්සේරුවට අනුව, ඉරානයේ යුරේනියම් තොගය බෝම්බ ප්‍රහාරවලින් විනාශ වී නොමැති බවයි.

ධවල මන්දිරය මෙම මූලික හානි තක්සේරුව “සම්පූර්ණයෙන්ම වැරදි” සහ “ජනාධිපති ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් අවතක්සේරු කිරීමේ පැහැදිලි උත්සාහයක්” ලෙස හඳුන්වා දී තිබෙනවා.

ජනාධිපති ට්‍රම්ප් ප්‍රකාශ කර තිබුණේ සෙනසුරාදා එල්ල කරන ලද ගුවන් ප්‍රහාර මගින් ඉරානයේ න්‍යෂ්ටික බලගන්වීමේ පහසුකම් “සම්පූර්ණයෙන්ම විනාශ” කළ බවයි.

ඇමරිකාව ඉරානයේ න්‍යෂ්ටික ඉලක්ක තුනක් වන ෆෝඩෝ (Fordo), නතාන්ස් (Natanz) සහ ඉස්ෆහාන් (Isfahan) වෙත “බංකර් බස්ටර්” (bunker buster) බෝම්බ යොදා ගනිමින් ප්‍රහාර එල්ල කරන ලදී. මෙම බෝම්බ මීටර් 18 (අඩි 60) කොන්ක්‍රීට් හෝ මීටර් 61 (අඩි 200) පොළොව විනිවිද ගොස් පුපුරා යාමට හැකියාව ඇත.

අපිත් රැවටුනාද - අමෙරිකාව ඉරානයට ගැහුවේ බොරුවටද?

කෙසේ වෙතත්, පෙන්ටගනයේ බුද්ධි තක්සේරුවට පවසන්නේ ඉරානයේ සෙන්ට්‍රිෆියුජ් (centrifuges) බොහොමයක් “නොනැසී පවතින” බවත්, බලපෑම මතුපිට ව්‍යුහයන්ට පමණක් සීමා වූ බවත්ය. න්‍යෂ්ටික බලාගාර දෙකක පිවිසුම් වසා දමා ඇති අතර, යම් යම් යටිතල පහසුකම් විනාශ වී හෝ හානි වී ඇති නමුත්, පොළොව යට ගැඹුරින් පිහිටි පහසුකම් බොහොමයක් නොවෙනස්ව පවතින බවද වාර්තා වනවා.

ඇමරිකානු මාධ්‍ය ප්‍රකාශ කර ඇත්තේ මෙම ප්‍රහාරය ඉරානයට “මාස කිහිපයකින්, උපරිමයෙන්” පමණක් පසුබෑමක් ඇති කළ බවත්, එහි න්‍යෂ්ටික වැඩසටහන යළි ආරම්භ කිරීම රඳා පවතින්නේ රටට අලුත්වැඩියා කටයුතු සම්පූර්ණ කිරීමට ගතවන කාලය මත බවත්ය. බුද්ධි තක්සේරුවට අනුව, ඉරානයේ යුරේනියම් තොගයෙන් කොටසක් ප්‍රහාරවලට පෙර ඉවත් කර ඇති බව ද සීබීඑස් තහවුරු කරයි.

ප්‍රහාරවලින් පැය කිහිපයකට පසු, ඒකාබද්ධ මාණ්ඩලික ප්‍රධානී ජෙනරාල් ඩෑන් කේන් (Gen Dan Caine) මාධ්‍යවේදීන්ට පැවසුවේ පහසුකම්වලට සිදු වූ හානිය තක්සේරු කිරීමට කාලය ගතවනු ඇති බවයි. එහෙත් ඔහු වැඩිදුරටත් කියා සිටියේ “ස්ථාන තුනම අතිශය දරුණු හානි හා විනාශයන්ට ලක්ව ඇති” බවයි. චන්ද්‍රිකා ඡායාරූපවලින් ෆෝඩෝ න්‍යෂ්ටික ස්ථානවල පිවිසුම් ස්ථාන දෙකක් වටා නැවුම් ආවාට හයක් මෙන්ම අළු පැහැති දූවිලි හා සුන්බුන් පෙන්නුම් කරන ලදී. කෙසේ වෙතත්, ඡායාරූපවලින්, මතුපිටට යටින් ඇති ස්ථානවලට කොපමණ හානියක් සිදුවී ඇත්දැයි පැහැදිලි නැත.

ඉරානයේ රාජ්‍ය විකාශන ආයතනයේ නියෝජ්‍ය දේශපාලන අධ්‍යක්ෂ හසන් අබෙඩිනි (Hassan Abedini) කියා සිටියේ ඇමරිකාව විසින් ඉලක්ක කරන ලද ස්ථාන තුන “කලකට පෙර ඉවත් කර ඇති බැවින්” ඉරානයට “විශාල හානියක්” සිදු නොවූ බවත්ය.

බෝරා සමුළුව අද කොළඹදී

ඇමරිකානු නිලධාරීන් මෙන්ම ඊශ්‍රායල නිලධාරීන් ද මෙම මෙහෙයුම සාර්ථක එකක් ලෙස වර්ණනා කළහ. ආරක්ෂක ලේකම් පීට් හෙග්සෙත් (Pete Hegseth) කියා සිටියේ “අප දැක ඇති සියල්ල මත පදනම්ව – සහ මා ඒ සියල්ල දැක ඇත – අපගේ බෝම්බ ප්‍රහාර ව්‍යාපාරය ඉරානයේ න්‍යෂ්ටික අවි නිර්මාණය කිරීමේ හැකියාව විනාශ කළේය.” ඔහු වැඩිදුරටත් කියා සිටියේ “බෝම්බ විනාශකාරී නොවූ බව පවසන ඕනෑම අයෙක් ජනාධිපතිවරයා සහ සාර්ථක මෙහෙයුම අවතක්සේරු කිරීමට උත්සාහ කරන්නන්” බවයි.

අඟහරුවාදා අගමැති බෙන්ජමින් නෙතන්යාහු (Benjamin Netanyahu) පැවසුවේ ජූනි 13 වන දින ඉරානය සමඟ ගැටුම් ආරම්භ වූ දා සිට, ඉරානයේ න්‍යෂ්ටික අභිලාෂයන් මැඩපැවැත්වීමට මෙන්ම එහි මිසයිල අවි ගබඩාව විනාශ කිරීමට ඊශ්‍රායලය සාර්ථක වී ඇති බවයි. “අපට පැවති ක්ෂණික පැවැත්මේ තර්ජන දෙකක් ඉවත් කර ඇත – න්‍යෂ්ටික විනාශයේ තර්ජනය සහ 20,000 ක් වූ බැලස්ටික් මිසයිල මගින් විනාශ වීමේ තර්ජනය,” නෙතන්යාහු සිය කාර්යාලය විසින් නිකුත් කරන ලද වීඩියෝ දර්ශනවලින් පැවසීය.

සෞදි ප්‍රවෘත්ති ආයතනයක් වන අල් හදත් (Al Hadath) වාර්තාවක් පවසන්නේ නම් නොකළ ඊශ්‍රායල ආරංචි මාර්ගයක් උපුටා දක්වමින්, ඉරානයේ යුරේනියම් බොහොමයක් සුන්බුන් යට තැන්පත් වී ඇති බව ඊශ්‍රායලය විශ්වාස කරන බවයි.

රුසියාවෙන් ප්‍රහාරයක් - 17ක් මරුට 200කට වැඩි පිරිසකට තුවාල

විද්‍යා හා ජාත්‍යන්තර ආරක්ෂාව සඳහා වන ආයතනයේ සභාපති සහ රහස් න්‍යෂ්ටික අවි සංවර්ධන විශේෂඥයෙකු වන ඩේවිඩ් ඇල්බ්‍රයිට් (David Albright) පැවසුවේ ඇමරිකානු ප්‍රහාර මගින් ඉරානයට සිදු වූ හානිය යථා තත්ත්වයට පත් කිරීමට “සැලකිය යුතු කාලයක්, ආයෝජනයක් සහ ශක්තියක්” ගතවනු ඇති බවයි. X හි පළ කරන ලද සටහනක, ඇල්බ්‍රයිට් වැඩිදුරටත් කියා සිටියේ ඉරානය “ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයෙන් සහ ඊශ්‍රායලයෙන් දැඩි අධීක්ෂණයට හා නිරීක්ෂණයට” ලක්ව ඇති බවත්, එය නැවත ගොඩනැඟීමට උත්සාහ කළහොත් තවදුරටත් ප්‍රහාරවලට ලක්වීමේ අවදානමක් ඇති බවත්ය.

සඳුදා, ඉරානය ඇමරිකානු ගුවන් ප්‍රහාරවලට ප්‍රතිප්‍රහාර එල්ල කරමින් කටාර්හි අල්-උදෙයිඩ් (Al-Udeid) ගුවන් කඳවුරට මිසයිල ප්‍රහාරයක් එල්ල කළේය. මෙම ප්‍රහාරය බොහෝ දුරට අත්හිටුවා ඇති අතර, ජීවිත හානි හෝ තුවාල වාර්තා වී නොමැත. ඉරානයේ ප්‍රතිප්‍රහාරයෙන් පසු, ජනාධිපති ට්‍රම්ප් ඊශ්‍රායලයට සහ ඉරානයට සටන් විරාමයකට එකඟ වන ලෙස ඉල්ලා සිටියේය. රටවල් දෙකම පසුව එදිනම සටන් විරාමයක් ක්‍රියාත්මක වන බව පිළිගෙන ඇති බවයි වාර්තා වන්නේ. 

තරුණයින් දෙදෙනෙක් වෙඩි තබා ඝාතනය