අයිස් ව්යාප්තියට මූලික වේදිකාව බස්නාහිර පළාත
2017 වසරේදී ශ්රී ලංකාවේ පළමු වරට අයිස් මත්ද්රව්ය භාවිතය සම්බන්ධ සිදුවීම් වාර්තා වූ අතර, ඉන් පසුව ගෙවුණු වසර 8 තුළදී (2017-2024) මෙම මත්ද්රව්ය සම්බන්ධයෙන් 135,044 කට ආසන්න පිරිසක් අත්අඩංගුවට ගෙන ඇති බව අන්තරායකර ඖෂධ පාලක ජාතික මණ්ඩලයේ (NDDCB) මාධ්ය ප්රකාශක චාමර කරුණාරත්න මහතා පවසයි.
ඔහු වැඩිදුරටත් සඳහන් කළේ, 2024 වසර තුළ පමණක් අයිස් මත්ද්රව්ය කිලෝග්රෑම් 1,364ක් අත්අඩංගුවට ගෙන ඇති බවයි. මෙම වසර 8 තුළදී සිදුවූ අත්අඩංගුවීම්වල වාර්තා අනුව, 2017දී සිදුවීම් 5ක් වාර්තා වූ අතර, 2018 සහ 2019 වසරවලදී පුද්ගලයන් 2,073ක්, 2020දී 2,387ක්, 2021දී 13,720ක්, 2022දී 22,631ක්, 2023දී 26,096ක් සහ 2024දී 68,132ක් අත්අඩංගුවට ගෙන ඇති බව ඔහු පෙන්වා දෙයි.
මෙම අත්අඩංගුවීම්වලින් බහුතරයක් (55,428ක්) බස්නාහිර පළාතෙන් වාර්තා වී ඇති බවත්, මෙය මත්ද්රව්ය ජාවාරම්වල බරපතළ තත්ත්වය පෙන්වන බවත් කරුණාරත්න මහතා අවධාරණය කරයි.
එක්සත් ජාතීන්ගේ මත්ද්රව්ය හා අපරාධ පිළිබඳ කාර්යාලය (UNODC) විසින් නිකුත් කළ 2025 ලෝක මත්ද්රව්ය වාර්තාවට අනුව, 2023 වන විට ලෝක ජනගහනයෙන් වයස අවුරුදු 15-64 අතර පුද්ගලයින් මිලියන 316ක් විසින් සහිත මත්ද්රව්ය භාවිතා කර ඇති අතර, පසුගිය වසර 10 තුළදී එය සියයට 28කින් ඉහළ ගොස් ඇත. එහිදී මිලියන 244ක් ගංජා භාවිතා කර ඇති අතර, මිලියන 31ක් අයිස් (මෙතම්ෆෙටමින්) වැනි ආම්ෆෙටමින් වර්ගයේ මත්ද්රව්ය භාවිතා කර තිබෙන බව වාර්තාවේ සඳහන් වේ.
කරුණාරත්න මහතා වැඩිදුරටත් පෙන්වා දුන්නේ, අයිස් සඳහා ප්රතිකාර ලබන කාන්තාවන්ගේ මත්ද්රව්ය භාවිතය දරුණු රෝග ලක්ෂණ, ළමාකාලීන අහිතකර අත්දැකීම් සහ මානසික පීඩන තත්ත්වයන් පිරිමින්ට වඩා ඉහළ මට්ටමක පවතින බවත්, පිරිමින්ට සාපේක්ෂව කාන්තාවන් අවදානම් සහිත ලිංගික හැසිරීම්වලට යෙදීමේ ඉහළ ප්රවණතාවක් පෙන්වන බවත්ය. එසේම, මෙම කාන්තාවන්ට HIV, හෙපටයිටිස් සහ වෙනත් බෝවන රෝග වැළැක්වීමේ වැඩි අවදානමක් ඇති බවත් ඔහු අවධාරණය කළේය.
මෙම තත්ත්වය ලංකාවේ මත්ද්රව්ය උවදුරේ බරපතළකම පෙන්වන අතර, NDDCB මගින් තවදුරටත් නියාමන කටයුතු ශක්තිමත් කිරීමේ උපායමාර්ග ගෙන ඇති බව වාර්තා වේ.