මිනිත්තු 2කින් යානය කඩා වැටුනා – කුමන හඬක්ද ඒ? අභිරහසක්ද? [VIDEO]

2025 ජූනි 12 වන දින, එයාර් ඉන්දියා 171 ගුවන් ගමනට අයත් බෝයිං 787 ඩ්‍රීම්ලයිනර් ගුවන්යානයක් ගුවන් ගත වූ මොහොතකින්, එනම් ගුවන් ගත වී තත්පර 60ක් ගතවීමටත් පෙර කඩා වැටී ඇත.

මෙම අනතුර සම්බන්ධයෙන් පරීක්ෂණ කටයුතු දැනටමත් ආරම්භ කර ඇති නමුත්, අනතුරට හේතුව තවමත් තහවුරු කර නොමැත. මේ පිළිබඳව විශ්ලේෂණයක යෙදෙන ඉංජිනේරුවරයෙකු වන Jeff Ostroff,  යානය කඩා වැටීමේ මුලික වීඩියෝවේ ශබ්ද ඇසුරින් පදනම් කරගත් තර්ක කිහිපයක් ඉදිරිපත් කර ඇත.

YouTube හරහා ප්‍රකාශයට පත් කර ඇති මෙම වීඩියෝව මේ වන විට මිලියන තුනකට අධික පිරිසක් නරඹා ඇති අතර, එහි පැහැදිලි කිරීම් මෙසේ වේ. පෙනුමින් සාමාන්‍ය ලෙස ගුවන් ගත වූ යානය, ඉහළට නැඟීමෙන් පසු හදිසියේම එහි ඔසවන බලය (lift) අහිමි වී බිමට ඇද වැටුණේ මන්ද? මෙයට හේතුව නඩත්තු ගැටලුවක්, යාන්ත්‍රික දෝෂයක්, පියාසර නියමුවන්ගේ වැරැද්දක්, මෘදුකාංග ගැටලුවක්, නැතහොත් බෝයිං සමාගම විසින් නිපදවන ලද තවත් දෝෂ සහිත ගුවන්යානයක්ද යන ප්‍රශ්න ඔස්ට්‍රෆ් විසින් මතු කර ඇත. මෙම අනතුරට හේතු වූ සාධක හඳුනා ගැනීම සඳහා ගුවන්සේවා බලධාරීන් සහ බෝයිං සමාගම ඇතුළු පාර්ශ්වකරුවන්ගේ සහභාගීත්වයෙන් පුළුල් පරීක්ෂණයක් සිදු කෙරෙමින් පවතී.

ලයිසන් එකටත් කෙළ වෙයි...අවලංගු වෙන රියදුරු බලපත්‍ර මෙන්න

අනතුර පිළිබඳව අලුත් සාක්ෂි

වැදගත් කරුණක් නම්, ප්‍රවෘත්ති මාධ්‍ය විසින් මුලදී ප්‍රචාරය කළ වීඩියෝව, අනතුර සම්බන්ධයෙන් සාක්ෂි ලබා ගැනීමට ප්‍රමාණවත් නොවන බවයි. එම වීඩියෝව පරිගණක තිරයකින් ග්‍රහණය කර ගත් දෙවන ප්‍රතිනිෂ්පාදනයක් වන අතර, පසුව මුල් වීඩියෝව ලැබී ඇත. මෙම මුල් වීඩියෝව මගින් අනතුරට හේතුව පිළිබඳ වැදගත් තොරතුරු ඉදිරිපත් කරයි.

ඉංජිනේරුවෙකු ලෙස රටාවන් හඳුනා ගැනීමේ හැකියාව උපයෝගී කරගනිමින්, මුල් වීඩියෝවේ ශබ්දය හොඳින් විශ්ලේෂණය කළ විට, ගුවන්යානය ගමන් කිරීමේදී අසාමාන්‍ය ශබ්දයක් ඇසිය හැකිය. බෝයිං 787 ජෙට් යානයක් පසු කර යාමේදී ඇසෙන සාමාන්‍ය ශබ්දය වෙනුවට, මෙය කුඩා ප්‍රොපෙලර් ගුවන්යානයක ශබ්දයක් මෙන් ඇසීම සැකසහිත කරුණකි.

මෙම ශබ්දය “රැම් එයාර් ටර්බයින්” (RAM Air Turbine – RAT) නමින් හැඳින්වෙන හදිසි අවස්ථා සඳහා භාවිතා කරන උපකරණයක ශබ්දයට සමානය. මෙම RAT උපකරණය ගුවන්යානයේ ප්‍රධාන එන්ජිම දෙකම අක්‍රිය වූ විට හෝ ගුවන්යානය විදුලි හෝ හයිඩ්‍රොලික් පීඩනය අහිමි වූ විට ස්වයංක්‍රීයව ක්‍රියාත්මක වන ආරක්ෂක උපකරණයකි.

“මම නෙමෙයි ඒක කළේ ජනාධිපති” – අධිකරණ ඇමතිගෙන් ආන්දෝලනාත්මක හෙළිදරව්වක්!

787 ගුවන්යානයේ, රැම් එයාර් ටර්බයිනය ගුවන්යානයේ පක්ෂය සහ ගුවන් හිස් කොටස අතර කුඩා පැනලයක් පිටුපස සඟවා ඇත. හදිසි අවස්ථාවකදී, ස්ප්‍රිං යාන්ත්‍රණයක් මගින් මෙය ස්වයංක්‍රීයව පිටතට විහිදෙන අතර, ගුවන්යානයට හදිසි අවස්ථාවේදී අවශ්‍ය විදුලි බලය සපයයි.

ජපන් ගුවන් සේවාවේ හදිසි ගොඩබැස්මක් සිදු කරන ගුවන්යානයක විදෘශ්‍ය උදාහරණයක් පෙන්වා දෙමින්, එම ගුවන්යානයේද රැම් එයාර් ටර්බයිනය ක්‍රියාත්මක වන ආකාරය හා එහි ශබ්දය හඳුනාගත හැකිය. එම ශබ්දය කුඩා ඩ්‍රෝන යානයක ශබ්දයට සමාන වේ.

අනතුරට පෙර දර්ශන

ආරක්ෂක කැමරා වීඩියෝ පටයක සටහන් වූ පරිදි, ගුවන්යානය ධාවන පථයේ ගමන් කර, ගොඩගැසීමට සූදානම් වන ආකාරය දැකගත හැකිය. නාසය ඉහළට ඔසවමින් ගුවන්ගත වීම ආරම්භ කරන ගුවන්යානය, මුලදී සාමාන්‍ය ලෙස ගමන් කරයි. දුම් හෝ ගිනි ගැනීමක් දක්නට නොමැති අතර, ගුවන්යානයේ කිසිදු දෘශ්‍යමාන දෝෂයක් වීඩියෝවේ පෙනෙන්නට නැත.

අද රන් මිල කැපී පෙනෙන ලෙස ඉහළට

ගුවන්යානය අඩි 600ක් පමණ උසට ළඟා වූ පසු, නැවත පහළට ඇද වැටෙන්නට පටන් ගනී. වීඩියෝවේ දර්ශන කෝණය අනුව, ගුවන්යානය වම් පැත්තට ඇදී යනවාද යන්න පැහැදිලි නැත. කෙසේ වෙතත්, ගුවන්යානය නැවත බිමට ඇද වැටෙන අතර, වීඩියෝවේ ගුවන්යානය බිම ගැටෙන මොහොත දක්නට නොලැබුනද, දුරින් ගිනි ගෝලයක් පමණක් දැකගත හැකිය.

ගුවන් දත්ත විශ්ලේෂණය 

ෆ්ලයිට් රඩාර් 24 හි දත්ත අනුව, ගුවන්යානය අමතාබාද් ගුවන් තොටුපොළෙන් රාත්‍රී 11:10ට පිටත් වීමට නියමිතව තිබුණද, සැබෑ පිටත්වීම ප.ව. 1:38ට සිදු වී ඇත. මීට පෙර ගුවන්යානයේ ගමන් කළ මගියෙකු විසින් ගුවන්යානය තුළ වාතාශ්‍රය ක්‍රියා නොකිරීම නිසා අධික උෂ්ණත්වයක් තිබූ බව පෙන්වන වීඩියෝවක් ද සමාජ මාධ්‍ය ඔස්සේ ප්‍රචාරය වී ඇත.

කෙසේ වෙතත්, මෙවැනි විශාල සිදුවීම්වලදී සාවද්‍ය තොරතුරු ප්‍රචාරය කිරීමේ ප්‍රවණතාවක් ඇති බැවින්, මෙම වීඩියෝවේ සත්‍යතාව තහවුරු කර ගත නොහැක. ගුවන්යානය ගොඩගැසී උපරිම වශයෙන් අඩි 625ක උසකට ළඟා වූ අතර, එහි බිම් වේගය 174 නොට්ස් (knots) පමණ වී ඇත. මෙය ගොඩගැසීමේ V1 වේගයට අදාළව සාමාන්‍ය පරාසයක පවතින වේගයකි. වෙනත් කාලගුණික හෝ පාරිසරික තත්ත්වයන් මෙම අගයන් කෙරෙහි බලපෑමක් ඇති කළේද යන්න දැනට නොදනී.

කඩාවැටුණු ගුවන් යානයේ ගුවන් නියමුවාගේ අවසන් වචන කිහිපය

අනතුරේ ස්ථානය

ආරක්ෂක කැමරාව ධාවන පථයේ වම් පැත්තෙන් පිහිටා තිබූ අතර, ගුවන්යානය ගොඩගැසී අඩි 625ක උසකට ළඟා වූ පසු උස අහිමි වී බිමට ඇද වැටෙන්නට පටන් ගෙන ඇත. අවසානයේදී BJ මෙඩිකල් කොලේජ් ගොඩනැගිල්ලට ගුවන්යානය ඇද වැටී ඇත.

අනතුර සිදුවූ ස්ථානයේ විශාල ගිනි ගැනීම් රැසක් දක්නට ලැබුණු අතර, සිය ගණනක් ජනතාව උදව්වට පැමිණ ඇත. මෙම අනතුර වෛද්‍ය විද්‍යාලයක් අසල සිදුවීම නිසා, වහාම ප්‍රතිකාර ලබා දීමට හැකියාව ලැබී ඇත.

ගොඩනැගිලි හානිය පිළිබඳව ගත් ඡායාරූප අනුව, ගුවන්යානයේ ගොඩබැස්මේ උපකරණ ගොඩනැගිල්ල තුළට කඩා වැදී ඇති අතර, ගුවන්යානයේ පසු කොටස ගොඩනැගිල්ලේ වහලය මත රැඳී ඇත. ගුවන්යානය මුළුමනින්ම විනාශ වී ඇති බව ගුවන් ඡායාරූප මගින් පෙන්නුම් කරයි.

බී.ජේ. වෛද්‍ය විද්‍යාලයේ නේවාසිකාගාරයක සිටි ශිෂ්‍යයන් 60ක් අතුරුදන්!

අනතුරෙන් දිවි ගලවා ගත් මගියා

මෙවැනි දරුණු අනතුරකින් කිසිවෙකු දිවි ගලවා ගැනීම අපේක්ෂා නොකළද, රෝමේෂ් විශ්වාශ්කුමාර් නම් 45 හැවිරිදි මගියා අනතුරෙන් දිවි ගලවා ගෙන ඇත. ඔහු 11A ආසනයේ සිටි බව ප්‍රවෘත්ති වාර්තා කරන අතර, ඔහුගේ නැගීමේ පත්‍රයේ ඡායාරූපයක්ද ප්‍රසිද්ධ කර ඇත.

ඔහු ගුවන්යානයෙන් පැන ගත් බව ප්‍රකාශ කර ඇතත්, සැබෑ අර්ථයෙන් ගුවන්යානය කඩා වැටීමෙන් පසු සුන්බුන් අතරින් පැන ගත් බව විශ්ලේෂකයන් විශ්වාස කරයි. බෝයිං 787 ඩ්‍රීම්ලයිනර් හි සැලැස්ම අනුව, ඔහු සිටි 11A ආසනය උසස් පන්තියේ ව්‍යාපාරික පන්තියේ (business class) අවසාන පෙළේ පිහිටා ඇත. මෙම ස්ථානය පක්ෂ සහ ඉන්ධන ටැංකි අසල පිහිටා ඇති බැවින්, පිපිරීමේ උපරිම බලපෑම ඇති විය හැකි ප්‍රදේශයක් වන අතර, ඔහු දිවි ගලවා ගැනීම ඉතා අසාමාන්‍ය සිදුවීමක් ලෙස සැලකේ.

භාෂා හා සන්නිවේදන බාධක හේතුවෙන් ඔහුගේ ප්‍රකාශය වැරදි ලෙස අර්ථ නිරූපණය වීමේ හැකියාව ඇත. ඔහු ගුවන්යානය කඩා වැටීමට පෙර ගුවන්යානයෙන් පැන ගත් බව අදහස් නොකරන බව විශ්ලේෂකයන් පෙන්වා දෙයි. එවැන්නක් සිදු වුවානම් කිසි සේත්ම දිවි ගලවා ගත නොහැකිය. ඔහු අදහස් කළේ ගුවන්යානය කඩා වැටී කොටස්වලට බෙදී ගිය පසු එහි සුන්බුන් අතරින් පැන ගත් බව විය හැකිය.

රහස් රැසක් සමගින් එයාර් ඉන්දියා යානයේ කළු පෙට්ටිය හමුවේ

ප්‍රධාන හේතුව කුමක් විය හැකිද?

ආරක්ෂක කැමරා දර්ශන අනුව, ගුවන්යානය ගොඩගැසීමේදී කිසිදු ගැටලුවක් පෙනෙන්නට නොතිබුණද, ගුවන්ගත වීමෙන් වහාම පසු යමක් වැරදී ඇති බව ගුවන් නියමුවන් දැන සිටි බව පෙනේ.

ඔවුන් මේදේ (Mayday) ඇමතුමක් නිකුත් කර ඇති අතර, ගුවන්යානය පහළට වැටෙන්නට පටන් ගෙන ඇත. ගුවන්ගත වීමෙන් වහාම පසු ප්‍රමාණවත් තල්ලු කිරීමේ බලයක් නොතිබූ බව විශ්ලේෂකයන් විශ්වාස කරයි. එන්ජින් දෙකම ප්‍රමාණවත් තරම් තල්ලු බලයක් ජනනය නොකිරීම, එන්ජින් ක්‍රමයෙන් ක්‍රියා විරහිත වීම, හෝ විදුලි ගැටලුවක් නිසා රැම් එයාර් ටර්බයිනය ක්‍රියාත්මක වීමට හේතු වන්නට ඇත.

ගුවන්යානයේ තටු (flaps) නිසි ලෙස සැකසී නොතිබීම නිසා ගුවන්ගත වීමට නොහැකි වන්නට ඇතැයි සමහරුන් විශ්වාස කළද, අඩු විභේදනයක් සහිත වීඩියෝවක එය නිශ්චිතව හඳුනා ගැනීම අපහසුය. එක්සත් ජනපද ජාතික ප්‍රවාහන ආරක්ෂක මණ්ඩලය (NTSB) විසින් පරීක්ෂකයන් යවා ඇති අතර, ඔවුන් කොක්පිට් ගුවන් පටිගත කිරීම් (cockpit flight recorders) කියවීමේ විශේෂඥයින් වේ. මෙම උපකරණ ප්‍රතිසාධනය කිරීමෙන් පරිගණකයට ලැබුණු ආදාන (inputs) හඳුනා ගැනීමට හැකි වනු ඇත.

ගුවන් ගමන්වලට දැඩි බාධාවක් – ජෝර්දානය සිය ගුවන් සීමාව වසා දමයි

බෝයිං 787 ඩ්‍රීම්ලයිනර් ආරක්ෂිත ගුවන්යානයක්ද?

බෝයිං සමාගමේ පෙර ගුවන් අනතුරු හේතුවෙන් බොහෝ දෙනා බෝයිං සමාගම විවේචනය කළද, ඩ්‍රීම්ලයිනර් ගුවන්යානය ඉතා හොඳ වාර්තාවක් පවත්වා ගෙන ඇත. 2011 වසරේ සිට භාවිතයේ පවතින මෙම ගුවන්යානය, ලොව පුරා 1,000කට අධික ප්‍රමාණයක් භාවිතයේ පවතින අතර, මෙතෙක් මෙවැනි බරපතල අනතුරක් හෝ සම්පූර්ණ හානියක් වාර්තා වී නොමැත.

මෙම ගුවන්යානය ඉතා ආරක්ෂිත ගුවන්යානයක් ලෙස සැලකිය හැකි අතර, මෙම අනතුර හුදෙක් හුදකලා සිදුවීමක් විය හැකිය. පරීක්ෂකයන්ගේ මතය අනුව, ගුවන්යානයට ප්‍රමාණවත් තල්ලු කිරීමේ බලයක් නොතිබූ බව පෙනේ. ගුවන්යානය අධික ලෙස ඇල වීමක් හෝ තැටි ගැසීමක් (stall) සිදු වී නොමැති අතර, අවසානය දක්වාම ගුවන්යානය සමතලා තත්ත්වයේ පැවතී ඇත. මෙයින් පෙනී යන්නේ ගුවන් නියමුවන් තත්ත්වය පාලනය කිරීමට උපරිම උත්සාහයක් දැරූ බවයි.

බිම් වේගය (ground speed) කෙතරම් වුවද, ගුවන්ගත වීමෙන් පසු ප්‍රමාණවත් තල්ලු කිරීමේ බලයක් නොමැති නම්, ගුවන්යානය නැවත බිමට ඇද වැටෙනු ඇත. මෙම ගුවන් අනතුර හේතුවෙන් බෝයිං සමාගමේ කොටස් මිල ඩොලර් 10කින් පමණ පහත වැටී ඇත. බෝයිං සමාගමේ තවත් නිර්මාණ දෝෂයක් හෙළිදරව් වුවහොත් මිල තවදුරටත් පහත වැටීමේ අවදානමක් ඇතත්, එවැන්නක් සිදු වේ යැයි අපේක්ෂා නොකෙරේ.

මෙම ගුවන් අනතුර පිළිබඳව තවදුරටත් තොරතුරු ලැබෙන්නේ නම්, උපකල්පනය වෙනස් විය හැකිය. පසුගිය මාස කිහිපය තුළ සිදුවූ ෆිලඩෙල්ෆියා වෛද්‍ය ජෙට් ගුවන් අනතුර සහ බොකා රැටන් ගුවන් අනතුර පිළිබඳවද තවදුරටත් විස්තර ලබා ගත හැකිය.