හමුදා පාලනය මැද මියන්මාරය මැතිවරණ දිනයක් නියම කරයි

මියන්මාරයේ හමුදා පාලනය විසින් 2025 දෙසැම්බර් 28 වන දින සිට මහ මැතිවරණය පැවැත්වීමට නියමිත බව නිවේදනය කර ඇත. 

2021 හමුදා කුමන්ත්‍රණයෙන් පසුව පැවැත්වෙන පළමු මහ මැතිවරණය මෙය වන අතර, එය බලය තහවුරු කර ගැනීමට හමුදාව යොදා ගන්නා 'ව්‍යාජ' මැතිවරණයක් ලෙස බොහෝ දෙනා චෝදනා කරති.

2021 පෙබරවාරි මාසයේදී මියන්මාරයේ හමුදාව විසින් තෝරා පත්කර ගත් රජය බලයෙන් පහකර, ජනප්‍රිය නායිකා අවුන් සාන් සු කී ඇතුළු දේශපාලන නායකයින් අත්අඩංගුවට ගනිමින් බලය අල්ලා ගන්නා ලදී.

කෝටි 2ක කෑම බිලක්? මැතිසබේ ආහාර වියදම් මෙන්න

මෙම කුමන්ත්‍රණයත් සමඟ රට තුළ සිවිල් යුද්ධයක් ආරම්භ වූ අතර, හමුදාවට එරෙහිව විරෝධතා හා කැරලිකාර කණ්ඩායම්වල සටන් තීව්‍ර විය. මෙම ගැටුම් හේතුවෙන් දහස් ගණනක ජනතාව ජීවිතක්ෂයට පත්ව ඇති අතර, 2025 වන විට 3.5 මිලියනකට වැඩි පිරිසක් අවතැන්ව ඇති බව වාර්තා වේ.

මියන්මාරයේ හමුදා නායක මින් ඔන් හ්ලයින් (Min Aung Hlaing) ගේ පාලනය යටතේ පැවැත්වෙන මෙම මැතිවරණය, හමුදාවේ බලය තහවුරු කිරීමට යොදා ගන්නා “ව්‍යාජ” මැතිවරණයක් බව එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය, Human Rights Watch, සහ එක්සත් ජනපද රාජ්‍ය දෙපාර්තමේන්තුව ඇතුළු ජාත්‍යන්තර ආයතන චෝදනා කර ඇත.

2023 ජනවාරි මාසයේදී හමුදාව විසින් ගෙන ආ නව මැතිවරණ නීතිය, ජාතික පක්ෂවලට ලියාපදිංචි වීමට බරපතළ සීමාවන් පැනවීම, අවුන් සාන් සු කී ඇතුළු දේශපාලනඥයින්ට මැතිවරණයට ඉදිරිපත්වීම තහනම් කිරීම, සහ පළමු-පසු-පළමු (First-Past-The-Post) ක්‍රමය වෙනුවට සමානුපාතික නියෝජන ක්‍රමයක් හඳුන්වාදීම ආදිය හමුදාවේ බලය රැක ගැනීමට යොදා ගත් උපායන් ලෙස සැලකේ.

මාලිමා ඇමති කුමාර ජයකොඩි ධූරයෙන් ඉවතට? මහින්දගෙන් පෝස්ටුවක්

අවුන් සාන් සු කීගේ ජාතික ඩිමොක්‍රසි ලීගය (NLD) ඇතුළු පක්ෂ 40ක් 2023 මාර්තු 28 වන දින නව නීති යටතේ විසුරුවා හරින ලදී. මෙම පියවර, විපක්ෂය දුර්වල කිරීමට හමුදාව ගත් උත්සාහයකි.

මියන්මාරයේ විශාල ප්‍රදේශයක් කැරලිකාර කණ්ඩායම්වල පාලනය යටතේ පවතින බැවින්, මැතිවරණය පැවැත්වීමේ ලොජිස්ටික් අභියෝග බරපතළ ය. 2024 ඔක්තෝබර් මාසයේදී මැතිවරණය සඳහා ජනසංඛ්‍යා ලේඛනයක් (census) ගැනීමට ගත් උත්සාහය, රටේ ජනගහනයෙන් ආසන්න වශයෙන් මිලියන 19ක තොරතුරු ලබා ගැනීමට අපොහොසත් වූ බව වාර්තා වේ. එමෙන්ම, ජනතාවගේ විරෝධය හා ආරක්ෂක තර්ජන හේතුවෙන්, ඇතැම් ප්‍රදේශවල මැතිවරණය අවලංගු වීමේ හෝ ආරක්ෂිතව පැවැත්විය නොහැකි වීමේ අවදානමක් ඇත.

මැතිවරණය සඳහා මේ වන විට දේශපාලන පක්ෂ 55ක් ලියාපදිංචි වී ඇති අතර, ඉන් 9ක් ජාතික මට්ටමින් තරඟ කිරීමට සූදානමින් සිටී. කෙසේ වුවත්, විපක්ෂ පක්ෂවලට එරෙහි බලවත් සීමාවන් හේතුවෙන්, හමුදාවේ ප්‍රධාන ආධාරකරුවෙකු වන යුනියන් සොලිඩැරිටි ඇන්ඩ් ඩිවලප්මන්ට් පක්ෂය (USDP) මැතිවරණයේදී බලවත් වාසියක් ලබනු ඇතැයි විශ්ලේෂකයින් පවසති.

මියන්මාරයේ ජනතාව අතර මෙම මැතිවරණය 'ව්‍යාජ' යැයි සැලකෙන අතර, එය 2020 මහ මැතිවරණයේදී NLD ලබා ගත් ජනවරම අහෝසි කිරීමේ උත්සාහයක් ලෙස ද දකිති. එමෙන්ම, ජාත්‍යන්තර ප්‍රජාව, විශේෂයෙන් එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය, මැතිවරණය සාමකාමී හා විනිවිදභාවයෙන් යුතුව පැවැත්වීමට හමුදාවට බලපෑම් කරන ලෙස ඉල්ලා ඇත. කෙසේ වුවත්, රට තුළ පවතින ගැටුම් හා හමුදාවේ බලපෑම් හේතුවෙන්, මැතිවරණය නිදහස් හා සාධාරණ වනු ඇතැයි බලාපොරොත්තුව ඉතා අඩු ය.

2025 උසස් පෙළ විභාග කාලසටහන නිකුත් කෙරේ

මැතිවරණය 'පියවරෙන් පියවර' (step-by-step) ක්‍රමයට පැවැත්වෙන බව යුනියන් මැතිවරණ කොමිසම පවසා ඇති අතර, දෙසැම්බර් 28 ආරම්භයත් සමඟ ඉතිරි අදියරවල දින ඉදිරියේදී ප්‍රකාශයට පත් කරනු ඇත. එහෙත්, රට තුළ ගැටුම් තීව්‍ර වුවහොත්, මැතිවරණය තවදුරටත් කල් යාමේ හෝ අසාර්ථක වීමේ අවදානමක් ඇත.

 මියන්මාරයේ දේශපාලන අර්බුදය හා සිවිල් යුද්ධය හමුවේ, මෙම මැතිවරණය රටේ අනාගතය තීරණය කිරීමේ තීරණාත්මක සන්ධිස්ථානයක් වනු ඇත.

හිටපු ජනාධිපති රනිල් වික්‍රමසිංහට CID යෙන් කැඳවීමක්